Blijf kritisch

CPO-docent en advocaat Ruimtelijke ordening en Milieurecht Rachid Benhadi stelt dat je als jurist altijd kritisch moet blijven. Voorwaarde daarvoor is uiteraard dat je kennis van wetgeving en jurisprudentie up-to-date is. Maar kritisch denken gaat een stap verder, je moet die kennis vertalen naar de praktijk en niet bang zijn om, als daartoe aanleiding is, gebaande paden te verlaten.

“Cliënten – in mijn geval overheden en ontwikkelende partijen – willen niet horen dat iets niet kan, ze willen een concrete oplossing voor hun probleem. Die oplossing zoeken, voor en vaak samen met de cliënt, dat is mijn uitdaging in het recht. Het is dan aan mij om na te gaan wat de juridische mogelijkheden zijn. Soms moet ik daarvoor creatief zijn en nieuwe routes bedenken. Dat betekent wat mij betreft ook dat wanneer de praktijksituatie daarvoor aanleiding geeft, je ook vaste jurisprudentie ter discussie mag stellen. Is die jurisprudentielijn wel in alle gevallen zo redelijk? Bij een grote gebiedsontwikkelingszaak waarbij ik betrokken was, heb ik de Raad van State voorgehouden hoe de vaste jurisprudentielijn in ons geval onredelijk uitpakte en op grond daarvan de Raad van State verzocht zijn jurisprudentie te nuanceren. De kern van die zaak was dat verschillende ontwikkelaars agrarische gronden hadden aangekocht met het oog op een woningbouwontwikkeling, maar als gevolg van de vaste jurisprudentielijn van de Raad van State werden zij feitelijk gedwongen om het agrarische gebruik gedurende enkele jaren voort te zetten. Dat was uitsluitend en alleen om te voorkomen dat zij de stikstofrechten van dat agrarische gebruik zouden kwijtraken. De Raad van State heeft toen in onze zaak aanleiding gezien om zijn jurisprudentielijn te nuanceren. Als jurist moet je dus altijd kritisch blijven denken. Voorwaarde daarvoor is uiteraard dat je kennis up-to-date is. Maar kritisch denken gaat een stap verder, je moet die kennis vertalen naar de praktijk en over de toepassing vragen durven stellen.”

Creatieve oplossingen

“Het komt ook vaak voor dat uitsluitend een juridische oplossing niet voorhanden is omdat bijvoorbeeld met de voorgenomen bouwplannen harde stikstof- of geluidsnormen worden overschreden. De oplossing kan dan bijvoorbeeld een technische oplossing zijn. Het samen met cliënten vinden van deze oplossingen geeft voldoening. Gaat het bijvoorbeeld om een stikstofvraagstuk, dan is het belangrijk om minutieus na te gaan wat de toename van stikstof veroorzaakt. Voor baggerwerkzaamheden kun je namelijk ook elektrische zandzuigers inzetten die veel milieuvriendelijker zijn. Dat geldt voor meer materieel dat in de bouw gebruikt wordt. En voor een groot bouwproject dat een gemeente naast een industrieterrein had gepland, maar dat spaak dreigde te lopen op het overschrijden van geluidsnormen, vonden we ook een oplossing. Daar zijn de woningen gerealiseerd met vliesgevels (glazen voorzetgevels) die de geluidbelasting ter plaatse van de echte gevels aanzienlijk verlaagden. Zo zie je maar dat er ook buiten het recht creatieve oplossingen zijn. Het is natuurlijk wel noodzaak dat die oplossing ook juridisch geborgd wordt in bestemmingsplannen en vergunningen. Ook daarvoor ben ik van toegevoegde waarde.”

Drijfveren

“Ik wil uitblinken in mijn vak. Dat kun je alleen doen als je je durft te specialiseren. En die specialisatie betekent dat je heel bewust je kennis op peil moet houden. Je moet als gespecialiseerde jurist ook bezig zijn met de vraagstukken die nu nog niet spelen, maar die kunnen gaan spelen vanwege bijvoorbeeld toekomstige wetgeving. Het proactief informeren van cliënten hierover en hen hierop voorbereiden geeft veel voldoening.”